8.7 C
Ikaria
Κυριακή, 24 Νοεμβρίου, 2024
- Advertisement -

Παρουσίαση βιβλίου: «Η ύβρις της ανισότητας» του Γιάννη Λομβαρδά στις 26/8 στο Χριστό Ραχών

Δείτε επίσης

Την Τετάρτη 26 Αυγούστου στο ανοικτό γήπεδο μπάσκετ στο Χριστό Ραχών το βράδυ στις 8:30 θα πραγματοποιηθεί η παρουσίαση του βιβλίου με τίτλο «Η ύβρις της ανισότητας — μέσα από την παγκόσμια ιστορία» παρόντος του συγγραφέα που θα απαντήσει σε ερωτήσεις και θα υπογράψει τα βιβλία του.

Το συγγραφέα και το έργο του θα παρουσιάσει ο πρόεδρος της Πανικαριακής Αδελφότητας Αθηνών κ. Λευτέρης Κουτούφαρης στο πλαίσιο των επί 36 χρόνων καθιερωμένων εκδηλώσεων λόγου και τέχνης τα γνωστά Ικάρια Ελευθέρια.

Παρουσίαση βιβλίου: «Η ύβρις της ανισότητας» του Γιάννη Λομβαρδά στις 26/8 στο Χριστό Ραχών

Ένα σπουδαίο, βαθιά επίκαιρο βιβλίο. Η ύβρις της ανισότητας μέσα από την παγκόσμια ιστορία” του Γιάννη Λομβαρδά από τις Εκδόσεις Εντός, σελ. 939.

Διαβάζουμε για την επιδημία του 1630 στο Τορίνο, για την επιδημία της πανώλης του 1576 στο Μιλάνο και πως η ανισότητα οξύνθηκε και πυροδότησε κοινωνικές αναταραχές.

Απόσπασμα

Στον αντίποδα των υπερπολυτελών βασιλικών ανακτόρων των Βερσαλλιών, αλλά και των πύργων των ευγενών, τα χαμόσπιτα του γάλλου και του ευρωπαίου γενικά αγρότη. Ξύλινες καλύβες σε άθλιο περίγυρο, χωρίς παράθυρα και καπνοδόχο, με χωματένιο δάπεδο και με καλαμένια σκεπή. Εκεί μαζί με τους ανθρώπους ή πίσω από ένα μεσότοιχο βρίσκονταν τα ζώα του και τα πουλερικά του. Ίδιες άθλιες συνθήκες στέγασης και για τους μεροκαματιάρηδες και τη φτωχολογιά που συνέρρεαν και στοιβάζονταν στις φτωχογειτονιές, παρέα με τους αρουραίους, τους ψύλλους και τις ψείρες. Εδώ η αποχέτευση ήταν άγνωστη και τα πηγάδια, τα πιο πολλά από τα οποία ήταν μολυσμένα.

Σε έκθεση για την επιδημία του 1630 στο Τορίνο αναφέρεται περίπτωση ενός τσαγκάρη, που αν και άρρωστος από πανώλη συστεγαζόταν σε σπίτι με 65 ακόμα άτομα, άνδρες και γυναίκες. Στο Μιλάνο, επίσης, κατά τη διάρκεια της επιδημίας πανώλης του 1576, καταγράφηκαν στις φτωχές συνοικίες της πόλης 1563 σπίτια στα οποία ζούσαν 4066 οικογένειες. Το Παρίσι, που δύο αιώνες αργότερα θεωρούνταν η πόλη του φωτός, ήταν τότε ένα άθλιο μέρος, που οι δρόμοι του βρωμοκοπούσαν από σάπια κρέατα και ψάρια, αλλά και από τα κάτουρα των κατοίκων του. Αυτό, σύμφωνα με μαρτυρία της μητέρας του καρδινάλιου Μαζαρέν, ο οποίος ήταν αντιβασιλιάς όταν ο Λουδοβίκος ήταν ανήλικος.
3. Η ανισότητα βασίλευε μεταξύ αυτών που κατείχαν τη γη, χωρίς να την καλλιεργούν και αυτών που την καλλιεργούσαν, χωρίς να την κατέχουν.4. Οι πρώτοι, οι πλούσιοι και οι ευγενείς του 16ου και 17ου αιώνα, είχαν τον τρόπο τους. Πέρα από τα παλάτια τους, τα ασημένια και χρυσά αντικείμενα τέχνης, τα πανάκριβα σερβίτσια, τους πίνακες ζωγραφικής, τα άλογα και τις χρυσοποίκιλτες άμαξες, είχαν τη δυνατότητα να προσλαμβάνουν πολυπληθές υπηρετικό προσωπικό, προσωπικούς δασκάλους και παιδαγωγούς για τα παιδιά τους, τους προσωπικούς τους μουσικούς, ποιητές, γελωτοποιούς, δικηγόρους, γιατρούς, ιπποκόμους, αμαξάδες, ακόμα και τους προσωπικούς φροντιστές γερακιών.
Η ανισότητα φαινόταν με τον τρόπο που ντύνονταν πλούσιοι και φτωχοί. Γνωστά τα πολυτελή και πανάκριβα ρούχα των πλούσιων και των ευγενών. Έχουν αποτυπωθεί στα πορτραίτα και στις ολόσωμες απεικονίσεις τους από ονομαστούς ζωγράφους της εποχής. Παράδειγμα, ενδεχομένως ακραίο, τα αδαμαντοστόλιστα κοστούμια του Λουδοβίκου ΙΔ΄, που φορούσε όταν δεξιωνόταν βασιλιάδες και πρεσβευτές άλλων χωρών και τα οποία υπολογίζεται ότι στοίχιζαν σε σημερινά χρήματα εκατομμύρια δολάρια. Η αγορά τότε ενός ρούχου ή υφάσματος για κατασκευή ρούχου ήταν έξοδο, που οι φτωχοί του 17ου αιώνα σπάνια μπορούσαν να αντέξουν. Αυτό επιβεβαιώνεται από τις αναφορές των διοικητών των νοσοκομείων της εποχής, που έκαναν αγώνα για να φυλάξουν και να παραδώσουν τα ρούχα των πεθαμένων στους κληρονόμους τους. Τον ίδιο αγώνα έκαναν για λόγους πρόληψης και οι αρχές των πόλεων για να κατασχέσουν και να κάψουν τα ρούχα αυτών που πέθαιναν από πανώλη, ώστε να μη τα παίρνουν αυτοί που αψηφούσαν τον κίνδυνο της μετάδοσης της νόσου.
Η ανισότητα αφορούσε βέβαια και τη διατροφή. Σε αντίθεση με τα λουκούλλεια γεύματα των πλουσίων, οι φτωχοί διαβιούσαν σε κατάσταση χρόνιου υποσιτισμού και υπό τη συνεχή απειλή της λιμοκτονίας. Ήταν ευχαριστημένοι εάν εξασφάλιζαν το καθημερινό τους ψωμί.
Η ανισότητα αφορούσε ακόμα τα βάρη και τα δικαιώματα, που είχαν οι πλούσιοι, οι αριστοκράτες και οι μονάρχες από τη μια μεριά και τα μεσαία στρώματα και οι αγρότες από την άλλη. Οι αριστοκράτες και οι μονάρχες ήταν απαλλαγμένοι από φορολογικά βάρη και είχαν το μονοπώλιο της εξουσίας, ενώ τα μεσαία στρώματα και οι αγρότες ήταν αυτοί που πλήρωναν τους φόρους και δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα.
Πόσοι ήταν όμως οι πλούσιου, πόσοι αυτοί που ζούσαν υπό ανθρώπινες συνθήκες και πόσοι αυτοί που ζούσαν σε μόνιμη στέρηση; Στην περίοδο του «λαμπρού αιώνα» του Λουδοβίκου ΙΔ΄, τότε που η Γαλλία προβιβάστηκε σε νικήτρια δύναμη της Ευρώπης, ο λαός της ήταν στην πλειοψηφία του φοβερά φτωχός και αν πιστέψουμε μια ταξινόμηση που έγινε για τη φτώχια το 1698, οι πλούσιοι ανέρχονταν στο 10%, ένα ποσοστό 50% θεωρούνταν πολύ φτωχοί, ένα 30% ταξινομούνταν σχεδόν σαν ζητιάνοι και ένα ποσοστό 10% σαν ζητιάνοι.5 Υπήρξαν χρονιές, όπως το 1662, που η πείνα αφάνισε ολόκληρα χωριά
Η εξαθλίωση αυτή και το καθεστώς της μεγάλης ανισότητας οδήγησαν τους αγρότες και τη φτωχολογιά των πόλεων σε συχνές διαμαρτυρίες και εξεγέρσεις. Τα κηρύγματα των παπάδων και των επισκόπων, που προσπαθούσαν να πείσουν το ποίμνιό τους, ότι κάποιοι άνθρωποι έχουν ορισθεί από τον Θεό να είναι ανώτεροι από τους άλλους, ότι η ανισότητα είναι σταλμένη από τον Θεό και ότι η αποστολή των αγροτών είναι να εξασφαλίζουν την υλική ευημερία των ευγενών, δεν είχαν πάντοτε το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.
Η οργή των αγροτών άλλοτε έπαιρνε τη μορφή των εξεγέρσεων εναντίον των μαυραγοριτών του σταριού, των μυλωνάδων και των ντόπιων τοκογλύφων και άλλοτε τη μορφή της άρνησης πληρωμής των ληστρικών φόρων. Οι χωρικοί δραπέτευαν στα γύρω βουνά μόλις μάθαιναν πως κοντοζύγωναν οι φοροεισπράκτορες. Αυτό οδήγησε την κυβέρνηση στο να οργανώσει ειδική στρατιωτική δύναμη, που θα συνόδευε τους φοροεισπράκτορες. Συχνά οι εξεγέρσεις έπαιρναν τη μορφή δυναμικών επαναστάσεων εναντίον των αρχών, όπως έγινε με τη μαζική ένοπλη εξέγερση του Αυγούστου του 1648. Σ’ αυτή, σε μια μόνο νύχτα στήθηκαν 1200 οδοφράγματα. Στις οδομαχίες της φτωχολογιάς, ενάντια στον βασιλικό στρατό, πολεμούσαν συχνά και αστοί, τον επόμενο δε χρόνο που είχε φθάσει στο Παρίσι η είδηση για τον αποκεφαλισμό του Καρόλου Α΄, κυκλοφόρησαν προκηρύξεις που καλούσαν τον λαό του Παρισιού να ακολουθήσει το παράδειγμα των Άγγλων…

Ένα πράγματι συγκινητικό σημείωμα του Δημήτρη Α. Δημόπουλου

Μια ολόπλευρη κριτική παρουσίαση του βιβλίου με τίτλο “Η ύβρις της ανισότητας μέσα από την παγκόσμια ιστορία” του Γιάννη Λομβαρδά δημοσίευσε “Η Εφημερίδα των Συντακτών” (10.07.2020) με την υπογραφή του εξαίρετου δημοσιολόγου Γιώργου Σταματόπουλου

Ένας αισιόδοξος σοσιαλιστής

Μόνο η πραγματικότητα μπορεί να μας μάθει

πώς την πραγματικότητα να αλλάξουμε

Μπέρτολτ Μπρεχτ

Το πολυσέλιδο αυτό βιβλίο αποτελεί έναν άθλο του συγγραφέα, προϊόν μακρόχρονης μελέτης, απόσταγμα διεισδυτικής ανάγνωσης της παγκόσμιας ιστορίας, με καθαρή ιδεολογία: υπέρ των κοινωνικών αγώνων των εργαζόμενων και εναντίον μιας δράκας, μιας ελίτ, που λυμαίνεται τον πλούτο του πλανήτη και ταυτόχρονα τον εξουσιάζει διά κτηνώδους βίας. Ο συγγραφέας βάλλει κατά εκείνων των θεωριών που θέλουν να δικαιολογήσουν την ύβριν αυτή της ανισότητας, αποδίδοντάς την στην πλεονεξία και την εγωιστική φύση του ανθρώπου.

Σημειώνει, ήδη, στην εισαγωγή: «Η οικονομική ανισότητα και γενικά τα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης βαρβαρότητας δεν είναι γραμμένα στον γενετικό μας κώδικα με τη μορφή κάποιων ιδιαίτερων γονιδίων». Ας υποθέσουμε, λέει, ότι ο άνθρωπος είναι αρχομανής και πλεονέκτης, δεν πορεύεται όμως μόνο με αυτό το είδος ανθρώπου η ανθρωπότητα. Δίπλα σε αυτά τα χαρακτηριστικά, επιμένει, υπάρχουν άλλα, αυτά της στοργής, της αγάπης, της φιλίας, της αξιοπρέπειας, του αλτρουισμού, της αυτογνωσίας και της αυτοθυσίας, για τα οποία ο δικός μας Μένανδρος έγραψε πριν από δύο χιλιετίες: «Ως χαρίεν εστί άνθρωπος όταν άνθρωπος η».

Στην ουσία πρόκειται για τόλμημα, αφού ξεκινά από τις απαρχές, από την προϊστορία, διατρέχει τους ιστορικούς χρόνους, τους πρώτους πολιτισμούς, τις αυτοκρατορίες, σκοτεινούς, νέους χρόνους, Διαφωτισμό, κοινωνικές εξεγέρσεις σε όλη αυτή τη μακρά περίοδο και καταλήγει στις μέρες μας, βάλλοντας αδιαλείπτως κατά των σφαγέων της ανθρωπότητας, αναδεικνύοντας την ύβριν της ανισότητας και προτείνοντας τρόπους για την ανατροπή αυτής της βαρβαρότητας. Θα περίμενε κανείς να χαθεί μέσα σε αυτό το πέλαγος της ανάγνωσης ή να επιλέξει γενικότητες που συνάδουν με την ιδεολογία του. Ομως όχι. Με επιμονή και υπομονή διαβάζει τον διάλογο των σοφών που έχουν ωθήσει προς τα μπρος την ανθρωπότητα και φαίνεται να τον γνωρίζει καλά, αφού δεν διστάζει να πάρει σαφή θέση υπέρ του ενός ή του άλλου, της μιας θεωρίας ή της άλλης. Εχει σημασία πώς δαμάζει, πώς κατατάσσει, πώς στοιχειοθετεί τον όγκο όλων αυτών των πληροφοριών, πώς φιλτράρει το υλικό του και πώς μας το παραδίδει με απλό και εύληπτο τρόπο.

Κεφάλαιο δεύτερο [το πρώτο είναι εισαγωγικό -ενδιαφέρον]: Η πρωτόγονη κοινωνία. Κριτική περιήγηση από τότε που ο άνθρωπος απέκτησε την όρθια στάση, τη δίποδη βάδιση και απελευθερώθηκαν τα άνω άκρα με τη χρήση του αντίχειρα (Γκόρντον Τσάιλντ, Μόργκαν, Δαρβίνος, Μαρξ-Ενγκελς, Λούξεμπουργκ, Φρόιντ, Λεκατσάς), γένη, μητριαρχία, λατρεία, θρησκεία.

Κεφάλαιο τρίτο: Από την οικονομία του γένους στην πατριαρχική κοινωνία (Μπαχόφεν, Ερνεστ Μπόρνεμαν, Μαρξ-Ενγκελς συνεχώς, Αισχύλος, μεταρρύθμιση του Σόλωνα, αθηναϊκή δουλοκτητική δημοκρατία). Λεπτομερής περιγραφή, εμπεριστατωμένη και οξυδερκής.

Κεφάλαιο τέταρτο: Οι νομαδικοί λαοί. Κίνηση πληθυσμών στην Κιργισία και την Πρόσω Ασία, εξημέρωση των ζώων, από τα Ιμαλάια έως τα Πυρηναία. Προέλληνες. Αποθέωση της δουλοπαροικίας (είλωτες στη Σπάρτη, κλαρώτες και μινωίτες στην Κρήτη, κορυνοφόροι στη Σικυώνα, πενέστες στη Θεσσαλία, Μαριανδυνοί στον Πόντο, κυλλύριοι στις Συρακούσες. Εχει σημασία η επιμονή του συγγραφέα στον επαίσχυντο θεσμό της δουλείας. Με σθένος γράφει για τους Μακεδόνες, τον Φίλιππο και τον Αλέξανδρο. Παρότι αναγνωρίζει τη στρατηγική μεγαλοφυΐα του δεύτερου, τον κατακεραυνώνει όταν κάνει τον απολογισμό της εκστρατείας του στην Ασία. Κατέσφαξε τους καλύτερους φίλους του, αφάνισε με άγριο τρόπο ολόκληρες πόλεις (Θήβα [«αυτοί που λένε ότι σεβάστηκε το σπίτι του Πίνδαρου είναι ηθικολόγοι, παλιοί και νέοι ξεπεσμένοι καλαμαράδες»], Τύρος, Περσέπολη), κορύφωση του θεσμού της δουλείας στα βασίλεια του Αλέξανδρου. Συμπέρασμα του συγγραφέα ότι όλη αυτή η φρίκη που προκάλεσε η εκστρατεία, αντί να κλείσει την ψαλίδα της ανισότητας, τη γιγάντωσε. Αρα; Και κάτι που δεν το διαβάζεις εύκολα στην ελληνική παιδεία [προπαγάνδα, στην ουσία]: «…Οι Μακεδόνες προετοίμασαν το έδαφος για την επιβολή στην Ελλάδα, μα και στη Δύση ολόκληρη, μιας νέας ιδεολογίας και μιας νέας θρησκείας με έναν παντοδύναμο και δεσπότη θεό, που θέλει τους ανθρώπους δούλους του, μιας νέας θρησκείας που επιβάλλει την ανατολική παράδοση της απόλυτης υποταγής του αδύνατου στον δυνατό, και του υπηκόου στον ηγέτη δεσπότη».

Κεφάλαιο πέμπτο: Οι Εβραίοι. Το όνομά τους (Haribou) το οφείλουν στους Αιγύπτιους και σημαίνει ληστές και νομάδες της ερήμου. Προέρχονται από μητριαρχικά γένη αλλά στη συνέχεια ενώθηκαν στις 12 φυλές του Ισραήλ (ισραήλ σημαίνει ισχυρός). Πώς μέσα σε πέντε αιώνες μετατράπηκαν από νομαδικός σε γεωργικό-εμπορικό λαό.

Κεφάλαιο έκτο: Οι κοινωνίες στις όχθες του Νείλου. Μεσοποτάμιοι λαοί, Πέρσες. Κοινωνίες όπου ο ασιατικός τρόπος παραγωγής δημιούργησε μεγάλα χάσματα ανισοτήτων, όπως και στο Περού, στο Μεξικό, στην προαποικιακή Αφρική, στις Μυκήνες, στην Κνωσό κ.α.

Κεφάλαιο έβδομο: Η δουλοκτητική αυτοκρατορία των Ρωμαίων. Pax Romana, στρατηγοί, στρατιωτικός δεσποτισμός, κομμάτιασμα και διάλυση. Επικράτηση του χριστιανισμού, αρχής γενομένης από τον ευφυή και πολυμαθή Σαούλ (Παύλος).

Κεφάλαιο όγδοο: Η Νέα Ρώμη-Το θεοκρατικό και φεουδαρχικό Βυζάντιο. Ο εκχριστιανισμός αλλά και, προς, το τέλος, ο εξελληνισμός. Μεταφορά της αρχαιοελληνικής γραμματείας στην Ιταλία.

Κεφάλαιο ένατο, από τα πιο δυνατά του βιβλίου: Η Ευρώπη του Μεσαίωνα και της φεουδαρχίας. Βάρος δίνεται στην επανάσταση των χωρικών στη Γερμανία, «το μεγαλύτερο λαϊκό κίνημα στην ιστορία της Ευρώπης πριν από τη Γαλλική Επανάσταση», παρότι έμεινε στη σκιά της προτεσταντικής μεταρρύθμισης του Λούθηρου.

Κεφάλαιο δέκατο: Η απολυταρχία στην Ευρώπη και η επανάσταση στην Αγγλία. Ανοδος αστικής τάξης, Κρόμγουελ, επανάσταση ανολοκλήρωτη, που συνέβαλε εντούτοις στη γέννηση του γαλλικού Διαφωτισμού και στην έκρηξη της εκεί επανάστασης.

Κεφάλαιο ενδέκατο: Η μεγάλη Γαλλική Επανάσταση [«παρότι έγινε υπό τη σημαία της αστικής τάξης ήταν μια λαϊκή επανάσταση»], το κίνημα του Διαφωτισμού. Αφιερώνει πολλές σελίδες, ακριβολογώντας.

Κεφάλαιο δωδέκατο: Η βιομηχανική επανάσταση και ο καπιταλισμός-Αγγλία: η χώρα που γέννησε τον καπιταλισμό. Αφθονες πληροφορίες· ουτοπικοί σοσιαλιστές, Μαρξ-Ενγκελς [οι μεγάλες του αγάπες], Κομμούνα του Παρισιού, Πρώτη Διεθνής, δεύτερη βιομηχανική επανάσταση, η εποίκηση της Αμερικής [από τα πιο ελκυστικά κεφάλαια, ειδικά για το άγνωστο εν πολλοίς στην Ελλάδα αμερικανικό, ηρωικό, εργατικό κίνημα].

Κεφάλαιο δέκατο τρίτο: Ο πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος.

Κεφάλαιο δέκατο τέταρτο: Η Οκτωβριανή Επανάσταση-το πρώτο εργατικό κράτος. Δεν κρύβονται εδώ οι συμπάθειές του προς τον σοσιαλισμό· έτσι δικαιολογείται η ανάδειξη εκείνων των κειμένων που δεν στέκονται κριτικά απέναντι στις δίκες της Μόσχας. Ακολουθούν άλλα τέσσερα κεφάλαια για τον φασισμό, τον Β’ Παγκόσμιο, τον Ψυχρό Πόλεμο και τη νίκη της αντεπανάστασης, για την κατάρρευση του σοσιαλισμού, αλλά και την ελπίδα.

Ενα αισιόδοξο, απροσδόκητα ευχάριστο, σοσιαλιστικό βιβλίο. «Δεν φτάνει η οργή για να αλλάξεις τον κόσμο», αποφαίνεται ο συγγραφέας. «Χρειάζονται -βάζει τον Μπρεχτ να λέει- πολλά τον κόσμο για να αλλάξεις: οργή κι επιμονή. Γνώση κι αγανάκτηση. Γρήγορη απόφαση, στόχαση βαθιά, ψυχρή υπομονή κι ατέλειωτη καρτερία. Κατανόηση της λεπτομέρειας και κατανόηση του συνόλου».

- Advertisement -spot_img

More articles

Subscribe
Notify of
guest

0 Comments
Oldest
Newest Most Voted
Inline Feedbacks
View all comments
- Advertisement -spot_img

Latest article

- Advertisement -spot_img