Η αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτεί τη συμμετοχή όλων μας
Η Μεσόγειος Θάλασσα βιώνει σημαντικές αλλαγές λόγω των ανθρωπογενών παρεμβάσεων όπως η υπεραλίευση και η ερημοποίηση πολλών θαλάσσιων περιοχών, καθώς και η διάνοιξη και διαπλάτυνση της διώρυγας του Σουέζ. Αυτές οι αλλαγές έχουν οδηγήσει στην εισβολή περισσότερων από 1.000 ξενικών ειδών στη Μεσόγειο, εκ των οποίων πάνω από 650 έχουν βιώσιμους πληθυσμούς και 100 θεωρούνται εισβολικά, απειλώντας τη θαλάσσια βιοποικιλότητα.
Η κλιματική αλλαγή συμβάλλει επίσης στην εξάπλωση αυτών των ειδών, δημιουργώντας κενά στα οικοσυστήματα που ευνοούν την εγκατάσταση των νέων ειδών. Μεταξύ αυτών, το σουπιοκαλάμαρο (Sepioteuthis lessoniana), ο λαγοκέφαλος (Lagocephalus sceleratus), το λεοντόψαρο (Pterois miles), η μέδουσα (Rhopilema nomadica) και ο μακράκανθος αχινός (Diadema setosum) αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Μακράκανθος αχινός (Diadema setosum)
Η αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτεί τη συμμετοχή όλων. Οι παρατηρήσεις και οι αναφορές των πολιτών είναι πολύτιμες. Το Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας “Αρχιπέλαγος” (Archipelagos – Institute of Marine Conservation) καλεί τους πολίτες να καταγράφουν τις παρατηρήσεις τους και να τις στέλνουν στο Παρατηρητήριο Επιστήμης των Πολιτών για να βοηθήσουν στην καταγραφή και τον έλεγχο των ξενικών ειδών.
Λαγοκέφαλος (Lagocephalus sceleratus)
Η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση του κοινού είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση αυτής της περιβαλλοντικής πρόκλησης.
Μέδουσα (Rhopilema nomadica)
Ακολουθεί η ανάρτηση του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας “Αρχιπέλαγος” στο Facebook (25/07/2024):
Η Μεσόγειος Θάλασσα αλλάζει, όπως αλλάζουν και τα είδη που ζουν σε αυτή. Αυτό οφείλεται κυρίως στις ανθρώπινες παρεμβάσεις όπως η υπεραλίευση και ερημοποίηση πολλών θαλάσσιων περιοχών, αλλά και στη διάνοιξη και τη διαπλάτυνση της διώρυγας του Σουέζ μέσα από την οποία πολλά ξενικά είδη καταλήγουν στη Μεσόγειο. Σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή και καθώς οι θάλασσές μας αδειάζουν από ψάρια, δημιουργούνται κενά στα οικοσυστήματα και ευνοϊκές συνθήκες για την εξάπλωση των νέων ειδών:
>1.000 ξενικά είδη βρίσκονται στη Μεσόγειο
>650 ξενικά είδη έχουν βιώσιμους πληθυσμούς
>100 είναι εισβολικά και απειλούν τη θαλάσσια βιοποικιλότητα
– Βοηθήστε μας να καταγράψουμε την εξάπλωση των ξενικών ειδών!
– Όταν κολυμπάμε, καταδυόμαστε ή ψαρεύουμε μπορεί ο καθένας μας να εντοπίσει ένα ξενικό ή εισβολικό είδος.
– Οι παρατηρήσεις σας είναι πολύτιμες και κάθε απορία ευπρόσδεκτη.
– Στείλτε τις φωτογραφίες και τις αναφορές σας στο Παρατηρητήριο Επιστήμης των Πολιτών του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος στο email: observations@archipelago.gr
——————
Για να μπορέσουμε να μάθουμε να ζούμε με τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται, οι οποίες είναι τελικά αποτέλεσμα του δικού μας τρόπου ζωής, είναι απαραίτητο να ξεκινήσουμε να γνωρίζουμε τα διάφορα νέα είδη που ζουν στις θάλασσές μας.
– Το Σουπιοκαλάμαρο (Sepioteuthis lessoniana) είναι το μοναδικό ξενικό είδος καλαμαριού που συναντάται μέχρι στιγμής τις θάλασσές μας
– Ο Λαγοκέφαλος (Lagocephalus sceleratus) είναι ένα από τα πιο επιβλαβή εισβολικά είδη στη Μεσόγειο, λόγω της ευρείας εξάπλωσής του, της επικίνδυνης για τον άνθρωπο νευροτοξίνης που έχει στο σώμα του η οποία το καθιστά ακατάλληλο για κατανάλωση, αλλά και λόγω των επιπτώσεων που προκαλεί στη θαλάσσια βιοποικιλότητα και στην αλιεία.
Στο στομάχι του Κυνηγού (βλ φωτογραφία) που αλιεύθηκε στο Αιγαίο βρέθηκαν δεκάδες νεαροί λαγοκέφαλοι με τους οποίους τρέφεται. Η υπεραλίευση των θηρευτών είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που ενισχύει την εξάπλωση των ξενικών και εισβολικών ειδών!
– Το Λεοντόψαρο (Pterois miles) προέρχεται από τον Ινδικό Ωκεανό και η εξάπλωση του είναι η ταχύτερη που έχει παρατηρηθεί ποτέ στη Μεσόγειο Θάλασσα. Μπορεί να αναπαράγεται όλο τον χρόνο, ενώ ελλείψει φυσικών θηρευτών αναμένεται κάθετη αύξηση των πληθυσμών του, όπως άλλωστε έχει γίνει σε πολλές άλλες θάλασσες του πλανήτη.
Είναι όμως ένα είδος το οποίο είναι ασφαλές για κατανάλωση. Συνεπώς επιλέγοντας την αλιεία, αγορά ή την κατανάλωση των λεοντόψαρων, συμβάλλουμε στον έλεγχο των πληθυσμών τους, ενώ παράλληλα ενισχύουμε το εισόδημα των αλιέων, τους οποίους πρέπει όλοι να βοηθήσουμε για να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται στις θάλασσές μας.
(Προσοχή όμως στο χειρισμό, πρέπει να κοπούν τα δηλητηριώδη αγκάθια, που έχουν στη ράχη και τα πλευρικά πτερύγια.)
– Η μέδουσα (Rhopilema nomadica) είναι ένα είδος που παλαιότερα είχε κατανομή μόνο στον Ινδικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό. Μέσα από τη διώρυγα του Σουέζ, έφτασε στα νερά της Μεσογείου τη δεκαετία του 1970, ενώ στις ελληνικές θάλασσες καταγράφηκε για πρώτη φορά το 2006.
– O Μακράκανθος αχινός (Diadema setosum) εντοπίστηκε για πρώτη φορά στις ελληνικές θάλασσες το 2010. Είναι ένα είδος το οποίο στην έρευνα του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος το είχαμε καταγράψει τα προηγούμενα χρόνια σε μεγάλη πυκνότητα από τα επιφανειακά νερά έως και τα 95 μέτρα βάθος. Πρόσφατα παρατηρείται σημαντική μείωση του πληθυσμού του στην ανατολική Μεσόγειο.
