Τίτλος: Τα πανηγύρια της Ικαρίας: όψεις του δώρου, πρακτικές των κοινών, διαδικασίες κοινωνικής αναπαραγωγής και κοινωνικών μετασχηματισμών
Συγγραφέας: Μπαρέλη-Γαγλία, Μαρία του Δημητρίου
Ημερομηνία: 2020
Ίδρυμα: Πανεπιστήμιο Κρήτης. Σχολή Κοινωνικών Επιστημών. Τμήμα Κοινωνιολογίας
 |
Αυτή η μελέτη εστιάζει στα πανηγύρια στο νησί της Ικαρίας, σε χρονικό βάθος που καθορίστηκε από το αρχειακό υλικό που έφερε στην επιφάνεια η μακροχρόνια έρευνα πεδίου, τον 17ο αιώνα, και σε χρονικό όριο που τέθηκε από τις επιστημολογικές και θεωρητικές επιλογές της ερευνήτριας, τον 20ό αιώνα. Αποσκοπεί σε μια ανθρωπολογική κατανόηση της κοινωνίας της Ικαρίας, με όχημα τη συγκεκριμένη πολιτισμική πρακτική, όπως αυτή έχει αναπαραχθεί και μετασχηματιστεί στη διάρκεια του χρόνου. Το θεωρητικό και μεθοδολογικό σχήμα, με το οποίο προσεγγίζονται τα πανηγύρια της Ικαρίας, αντλεί σημαντικά από τις θεωρητικές συζητήσεις τις σχετικές με το δώρο και τα κοινά. Οι έννοιες αυτές, που προέκυψαν από την έρευνα πεδίου, αξιοποιούνται για την ευρετική τους δύναμη και στη βάση τους οργανώνεται το πραγματολογικό υλικό της έρευνας. Βασική θέση της παρούσας μελέτης -και, ταυτόχρονα, ζήτημα προς τεκμηρίωση- είναι ότι τα πανηγύρια της Ικαρίας δεν είναι παρά η επιτομή μιας οικονομίας του δώρου, η οποία με τη σειρά της θεμελιώνεται και πλέκεται αξεδιάλυτα με μια μακραίωνη παράδοση των κοινών ή «κουλτούρα των κοινών γαιών». Οι συνέχειες, ασυνέχειες και ρήξεις, που εγγράφονται στον εφήμερο χρονότοπο των πανηγυριών διαφορετικών ιστορικών εποχών, φέρνουν στην επιφάνεια ιστορικές διαδικασίες περιφράξεων των κοινών, όπως και της αντίθετης κίνησης, της δημιουργίας και ανανέωσης των κοινών ή των από-περιφράξεών τους. Η προσφορά, το ηθικό νόμισμα που κυκλοφορεί διαχρονικά στην τοπική οικονομία του δώρου, αποκρυσταλλώνεται σε κοινωφελή έργα. Αυτά, με τη σειρά τους, αναπαράγουν και ανανεώνουν τα κοινά των χωριών του νησιού ή δημιουργούν νέα κοινά εντός και εκτός των γεωγραφικών ορίων των χωριών. Παράλληλα, κάθε φορά που τελείται ένα πανηγύρι ανανεώνονται οι ταυτότητες που απορρέουν από τη συμμετοχή σε χρονότοπους του «εμείς». Ωστόσο, η επίτευξη ενός «όλοι μαζί» δεν είναι ποτέ δεδομένη· στο Ιανό πρόσωπο των πανηγυριών αποκαλύπτονται οι πολλαπλές και αντιφατικές δυνατότητες που διανοίγονται κάθε φορά στον χρονότοπο ενός πανηγυριού.
