Έψαλαν τα κάλαντα του Λαζάρου και πρόσφεραν “λαζαράκια” σε τρόφιμους και εργαζόμενους
Μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων του Πολιτιστικού Συλλόγου “Ιωάννης Μελάς” και του Προοδευτικού Συλλόγου Ξυλοσύρτη Ικαρίας “Ο Αθέρας” εν όψει των εορτών του Πάσχα επισκέφθηκαν από κοινού σήμερα, Σάββατο του Λαζάρου 27 Απριλίου, τη Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων του Δήμου Ικαρίας, όπου έτυχαν εγκάρδιας υποδοχής και φιλοξενίας από τους τρόφιμους και τους εργαζόμενους.
Τα μέλη των Συλλόγων συνομίλησαν με τους τρόφιμους και τους εργαζόμενους και αφού πρόσφεραν σε όλους παραδοσιακά λαζαράκια και κουλούρια, έψαλαν μαζί τους τα κάλαντα του Λαζάρου.
Τρόφιμοι, εργαζόμενοι και επισκέπτες αντάλλαξαν ευχές για Καλή Ανάσταση και Καλό Πάσχα και ανανέωσαν το ραντεβού τους για νέα επίσκεψη στο άμεσο μέλλον.
Λίγα λόγια για τα παραδοσιακά λαζαράκια
Τα λαζαράκια (ή λαζάρηδες ή λαζαρούδια) είναι από τα έθιμα που έχει σχεδόν εξαφανιστεί με το πέρασμα του χρόνου ενώ τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες αναβίωσης από πολιτιστικούς συλλόγους και τοπικούς συνεταιρισμούς γυναικών. Πρόκειται για ένα αρτοσκεύασμα με γλυκιά γεύση, που φτιάχνεται με απλά υλικά. Έχει ανθρωπόμορφη μορφή, παραπέμποντας στον Λάζαρο, που σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση αναστήθηκε. Παλιά τα έφτιαχναν οι γυναίκες του χωριού και τα έδιναν στα παιδιά ή τα μοίραζε ο ιερέας μαζί με το αντίδωρο στην εκκλησία στο τέλος της Θείας Λειτουργίας.
Τα λαζαράκια έχουν εμπνευστεί από τον τρόπο που απεικονίζεται ο Λάζαρος, ο φίλος του Χριστού, στις εκκλησιαστικές εικόνες, τυλιγμένος με το σάβανο, καθώς ήταν νεκρός και επέστρεψε στον κόσμο των ζωντανών χάρη στο θαύμα του Χριστού, σύμφωνα πάντα με τη χριστιανική παράδοση. Ήταν το τελευταίο θαύμα του Χριστού πριν από την είσοδό του στα Ιεροσόλυμα. Πρόκειται για μια μεγάλη γιορτή, που δίνει στους πιστούς ένα ελπιδοφόρο μήνυμα και τους προετοιμάζει για την Ανάσταση του Χριστού που ακολουθεί.
Τα παλιά χρόνια τα παιδιά έπαιζαν με αυτά τα ψωμένια ανθρωπάκια, καθώς δεν είχαν πάρα πολλά παιχνίδια στη διάθεσή τους.
Τα λαζαράκια φτιάχνονται με απλά υλικά, όπως το ψωμί. Απλώς προστίθενται κάποια γλυκά στοιχεία, όπως η ζάχαρη, ή και λίγο ταχίνι. Για μάτια χρησιμοποιούνται καρφάκια γαρύφαλλου ή σταφίδες. Οι σταφίδες μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως γέμισμα, όπως και η καρυδόψυχα. Τα λαζαράκια λόγω περιόδου νηστείας, πρέπει να είναι νηστίσιμα. Απλώς το γεγονός ότι είναι γλυκό του δίνει μια πιο γιορτινή διάθεση, που ταιριάζει με το κλίμα της ημέρας.
Τα κάλαντα του Λαζάρου
Στην Ικαρία, όπως και σε πολλές περιοχές της υπόλοιπης χώρας, υπήρχε το έθιμο το Σάββατο του Λαζάρου τα παιδιά να πηγαίνουν στα σπίτια του χωριού τους και να λένε τα παρακάτω κάλαντα του Λαζάρου.
Λάζαρε λαζαρωμένε
και με τα κεριά ζωσμένε,
φίλε και αγαπητέ μου.
Λάζαρος ανελυτρώθη
ανεστήθη κι εσηκώθη.
Πες μας Λάζαρε τι είδες
εις τον Άδη που επήγες;
Είδα φόβους, είδα τρόμους,
είδα βάσανα και πόνους.
Δώστε μου λίγο νεράκι,
να ξεπλύνω το φαρμάκι
της καρδιάς και των χειλέων
και μη με ρωτάτε πλέον.
Υπάρχει και μία άλλη παραλλαγή των στίχων όπου ο Λάζαρος διηγείται τι είδε στον Άδη:
Στον Άδη είδα κόκκαλα
ρηγάδων και πασάδων,
μα δεν ηξεχωρίζασιν
από των δουλευτάδων.
Η αμοιβή των παιδιών που πήγαιναν στα σπίτια του χωριού τους και έλεγαν τα κάλαντα του Λαζάρου ήταν από ένα αυγό στο καθένα. Μόλις έπαιρναν το αυγό έλεγαν στο τέλος:
Λάζαρος στην πόρτα σου,
να γεννήσει η κότα σου.
Στην περίπτωση που δεν τους έδιναν αυγό ή κάποιο άλλο κέρασμα τα παιδιά έλεγαν:
Λάζαρος στην πόρτα σου,
να ψοφήσει η κότα σου.
Οι παραπάνω πληροφορίες είναι από το βιβλίο “Λαϊκά τραγούδια της Ικαρίας” του Αλέξη Πουλιανού (1904-1989), έτος έκδοσης 1964.
