Κείμενο κ. Αθηνάς Γλαρού εκπαιδευτικου, Αντιπροέδρου του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ικαρίας και Φούρνων
Για το πλήθος μαθητών ενός τμήματος ή σχολείου.
Είναι δυο τρεις μέρες που κατάλαβα ότι στην Ικαρία έχει ανοίξει ένας διάλογος για την κοινωνικοποίηση των παιδιών και για τη σχέση που μπορεί να έχει το πλήθος των μαθητών ενός σχολείου ή μιας τάξης. Κι ότι ο διάλογος αυτός ίσως επηρεάσει αποφάσεις εγγραφών και μετεγγραφών μαθητών. Πώς επηρεάζει λοιπόν τα παιδιά το πλήθος των μαθητών και μαθητριών του τμήματος και του σχολείου; Έκανα αναζήτηση για έρευνες που έχουν ασχοληθεί με αυτό το ζήτημα.
Οι Fredriksson, Ockert και Oosterbeek (Long-Term Effects of Class Size, 2011) συμπέραναν ότι οι μαθητές και μαθήτριες μικρών τμημάτων τα τρία τελευταία χρόνια του δημοτικού, στα 13 τους χρόνια τα πηγαίνουν καλύτερα και στα γράμματα, αλλά και σε μη- γνωστικές ικανότητες, δηλαδή σε κοινωνικές και σε διαχείριση συναισθημάτων. Εξακολουθούν να είναι καλύτεροι και καλύτερες σε γνωστικές ικανότητες στα 18 χρόνια, αλλά και στις πανεπιστημιακές σπουδές, ενώ στις ηλικίες 27-42 κερδίζουν περισσότερα χρήματα.
Το 1979 οι Glass και Smith (Meta-Analysis of Research on Class Size and Achievement) έκαναν έρευνα για τις διαφορές στις σχολικές επιδόσεις των μαθητών που βρίσκονταν σε τμήματα που είχαν από έναν μαθητή μέχρι σαράντα και διαπίστωσαν ότι στα μικρότερα τμήματα ήταν καλύτερες οι επιδόσεις.
Στο βιβλίο “School Class Size: Research and Policy” οι Glass, Gene και συνεργάτες εξηγούν ότι στα μικρά τμήματα είναι καλύτερες οι επιδόσεις, αλλά και μεγαλύτερη η βελτίωση στην επίδοση. Στα μικρά τμήματα είναι ευκολότερο να προσαρμοστεί το πρόγραμμα ώστε να ικανοποιεί τις ανάγκες των μαθητών και μαθητριών που ενδιαφέρονται περισσότερο να μάθουν σε τέτοιο περιβάλλον. Ακόμα, έχουν καλύτερη ψυχολογία οι εκπαιδευτικοί.
Οι McNeely, Nonnemaker και Blum (Promoting School Connectedness: Evidence from the National Longitudinal Study of Adolescent Health, 2009) υποστηρίζουν ότι οι καλύτερες σχέσεις με το σχολείο μπορούν να προλάβουν επικίνδυνες συμπεριφορές. Αυτές οι σχέσεις επηρεάζονται θετικά από το κλίμα μέσα στην τάξη, τις δραστηριότητες πέρα από τα μαθήματα (όπως οι εκδρομές), τους ήπιους κανονισμούς πειθαρχίας και από το πόσο μικρό είναι ένα σχολείο.
Έρευνες και αναζητήσεις έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι είναι καλύτερη η σωματική και ψυχική υγεία και η ασφάλεια των μαθητών και μαθητριών μικρών τμημάτων και σχολείων και κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης, αλλά και αργότερα στη ζωή τους. Τέτοια κείμενα είναι « Class size: What’s the best fit» (2004) των Barnett, Schulman και Shore, « Elementary physical education: A focus on fitness activities and smaller class sizes are associated with higher levels of physical activity» (2017) των Kirkham-King, Brusseau, Hannon, Castelli, Hilton και Burns, «Health and Economic Benefits of Reducing the Number of Students per Classroom in US Primary Schools» ( 2007) των Muennig και Woolf, «Are Small Schools and Private Schools Better for Adolescents’ Emotional Adjustment?» (2003) της Watt.
Αντίθετα οι Muennig, Johnson και Wilde (The Effect of Small Class Sizes on Mortality Through Age 29 Years: Evidence From a Multicenter Randomized Controlled Trial, 2011) αναφέρουν περισσότερους θανάτους από ατυχήματα στα νεανικά χρόνια όσων είχαν παρακολουθήσει μικρότερα τμήματα. Υποθέτουν ότι ίσως ο λόγος να είναι το μεγαλύτερο ποσοστό εξωστρέφειας. Παρόλα αυτά αναφέρουν ότι μαθητές μικρότερων τμημάτων είχαν καλύτερες σχολικές επιδόσεις, ήταν πιο πιθανό να δώσουν εξετάσεις για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, είχαν περισσότερη εξωστρέφεια και είχαν περισσότερη δέσμευση στις εργασίες που αναλάμβαναν.
Κάνοντας έρευνα για τα ελληνικά ολιγοθέσια σχολεία, η Πιστιόλη (Η γνωστική, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη μαθητών που φοιτούν σε Μονοθέσια και Ολιγοθέσια ∆ηµοτικά σχολεία, 2011) αναφέρει ότι «οι µαθητές στα ολιγοθέσια σχολεία αποκοµίζουν σηµαντικά γνωστικά και κοινωνικοσυναισθηµατικά οφέλη». Η Ταγκαλάκη (Μελέτη περίπτωσης σε μονοθέσιο δημοτικό σχολείο Αρκαδίας σε σχέση με την αλληλεπίδραση του κοινωνικού και μαθησιακού προφίλ των μαθητών στην ταυτότητα αυτού του τύπου σχολείου,2016) διαπίστωσε μαθησιακά και κοινωνικά οφέλη στο μονοθέσιο σχολείο, αλλά και ικανοποίηση των γονέων.
Τόσο λοιπόν οι περισσότερες διεθνείς, όσο και οι περισσότερες ελληνικές έρευνες δείχνουν τα οφέλη για τους μαθητές και τις μαθήτριες μικρών σχολείων και τμημάτων στις σχολικές επιδόσεις, στην κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη, αλλά και στην υγεία και ασφάλεια.
Οι μαθητές και οι μαθήτριες μικρών τμημάτων και μικρών σχολείων θα έχουν όλοι και όλες άριστες σχολικές επιδόσεις, άριστη υγεία και κανένα πρόβλημα κοινωνικοποίησης; Σίγουρα όχι. Ξέρουμε όμως ότι τα μικρά σχολεία και τμήματα βοηθούν για την επίτευξη αυτών των σκοπών.
Παρόλα αυτά, τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε πολλές άλλες χώρες, το κόστος μπαίνει πάνω από τα συμφέροντα των μαθητών και οι κυβερνήσεις προχωρούν σε συγχωνεύσεις και συμπτύξεις. Στην Ελλάδα μάλιστα αυξήθηκε ο αριθμός μαθητών ανά τάξη καταμεσής της πανδημίας.
Αθηνά Γλαρού
Αντιπρόεδρος του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ικαρίας και Φούρνων
Σεπτέμβρης, 2023
