Την Τετάρτη 26 Αυγούστου στο ανοικτό γήπεδο μπάσκετ στο Χριστό Ραχών το βράδυ στις 8:30 θα πραγματοποιηθεί η παρουσίαση του βιβλίου με τίτλο «Η ύβρις της ανισότητας — μέσα από την παγκόσμια ιστορία» παρόντος του συγγραφέα που θα απαντήσει σε ερωτήσεις και θα υπογράψει τα βιβλία του.
Το συγγραφέα και το έργο του θα παρουσιάσει ο πρόεδρος της Πανικαριακής Αδελφότητας Αθηνών κ. Λευτέρης Κουτούφαρης στο πλαίσιο των επί 36 χρόνων καθιερωμένων εκδηλώσεων λόγου και τέχνης τα γνωστά Ικάρια Ελευθέρια.
Ένα σπουδαίο, βαθιά επίκαιρο βιβλίο. Η ύβρις της ανισότητας μέσα από την παγκόσμια ιστορία” του Γιάννη Λομβαρδά από τις Εκδόσεις Εντός, σελ. 939.
Διαβάζουμε για την επιδημία του 1630 στο Τορίνο, για την επιδημία της πανώλης του 1576 στο Μιλάνο και πως η ανισότητα οξύνθηκε και πυροδότησε κοινωνικές αναταραχές.
Απόσπασμα
Στον αντίποδα των υπερπολυτελών βασιλικών ανακτόρων των Βερσαλλιών, αλλά και των πύργων των ευγενών, τα χαμόσπιτα του γάλλου και του ευρωπαίου γενικά αγρότη. Ξύλινες καλύβες σε άθλιο περίγυρο, χωρίς παράθυρα και καπνοδόχο, με χωματένιο δάπεδο και με καλαμένια σκεπή. Εκεί μαζί με τους ανθρώπους ή πίσω από ένα μεσότοιχο βρίσκονταν τα ζώα του και τα πουλερικά του. Ίδιες άθλιες συνθήκες στέγασης και για τους μεροκαματιάρηδες και τη φτωχολογιά που συνέρρεαν και στοιβάζονταν στις φτωχογειτονιές, παρέα με τους αρουραίους, τους ψύλλους και τις ψείρες. Εδώ η αποχέτευση ήταν άγνωστη και τα πηγάδια, τα πιο πολλά από τα οποία ήταν μολυσμένα.
Σε έκθεση για την επιδημία του 1630 στο Τορίνο αναφέρεται περίπτωση ενός τσαγκάρη, που αν και άρρωστος από πανώλη συστεγαζόταν σε σπίτι με 65 ακόμα άτομα, άνδρες και γυναίκες. Στο Μιλάνο, επίσης, κατά τη διάρκεια της επιδημίας πανώλης του 1576, καταγράφηκαν στις φτωχές συνοικίες της πόλης 1563 σπίτια στα οποία ζούσαν 4066 οικογένειες. Το Παρίσι, που δύο αιώνες αργότερα θεωρούνταν η πόλη του φωτός, ήταν τότε ένα άθλιο μέρος, που οι δρόμοι του βρωμοκοπούσαν από σάπια κρέατα και ψάρια, αλλά και από τα κάτουρα των κατοίκων του. Αυτό, σύμφωνα με μαρτυρία της μητέρας του καρδινάλιου Μαζαρέν, ο οποίος ήταν αντιβασιλιάς όταν ο Λουδοβίκος ήταν ανήλικος.
3. Η ανισότητα βασίλευε μεταξύ αυτών που κατείχαν τη γη, χωρίς να την καλλιεργούν και αυτών που την καλλιεργούσαν, χωρίς να την κατέχουν.4. Οι πρώτοι, οι πλούσιοι και οι ευγενείς του 16ου και 17ου αιώνα, είχαν τον τρόπο τους. Πέρα από τα παλάτια τους, τα ασημένια και χρυσά αντικείμενα τέχνης, τα πανάκριβα σερβίτσια, τους πίνακες ζωγραφικής, τα άλογα και τις χρυσοποίκιλτες άμαξες, είχαν τη δυνατότητα να προσλαμβάνουν πολυπληθές υπηρετικό προσωπικό, προσωπικούς δασκάλους και παιδαγωγούς για τα παιδιά τους, τους προσωπικούς τους μουσικούς, ποιητές, γελωτοποιούς, δικηγόρους, γιατρούς, ιπποκόμους, αμαξάδες, ακόμα και τους προσωπικούς φροντιστές γερακιών.
Η ανισότητα φαινόταν με τον τρόπο που ντύνονταν πλούσιοι και φτωχοί. Γνωστά τα πολυτελή και πανάκριβα ρούχα των πλούσιων και των ευγενών. Έχουν αποτυπωθεί στα πορτραίτα και στις ολόσωμες απεικονίσεις τους από ονομαστούς ζωγράφους της εποχής. Παράδειγμα, ενδεχομένως ακραίο, τα αδαμαντοστόλιστα κοστούμια του Λουδοβίκου ΙΔ΄, που φορούσε όταν δεξιωνόταν βασιλιάδες και πρεσβευτές άλλων χωρών και τα οποία υπολογίζεται ότι στοίχιζαν σε σημερινά χρήματα εκατομμύρια δολάρια. Η αγορά τότε ενός ρούχου ή υφάσματος για κατασκευή ρούχου ήταν έξοδο, που οι φτωχοί του 17ου αιώνα σπάνια μπορούσαν να αντέξουν. Αυτό επιβεβαιώνεται από τις αναφορές των διοικητών των νοσοκομείων της εποχής, που έκαναν αγώνα για να φυλάξουν και να παραδώσουν τα ρούχα των πεθαμένων στους κληρονόμους τους. Τον ίδιο αγώνα έκαναν για λόγους πρόληψης και οι αρχές των πόλεων για να κατασχέσουν και να κάψουν τα ρούχα αυτών που πέθαιναν από πανώλη, ώστε να μη τα παίρνουν αυτοί που αψηφούσαν τον κίνδυνο της μετάδοσης της νόσου.
Η ανισότητα αφορούσε βέβαια και τη διατροφή. Σε αντίθεση με τα λουκούλλεια γεύματα των πλουσίων, οι φτωχοί διαβιούσαν σε κατάσταση χρόνιου υποσιτισμού και υπό τη συνεχή απειλή της λιμοκτονίας. Ήταν ευχαριστημένοι εάν εξασφάλιζαν το καθημερινό τους ψωμί.
Η ανισότητα αφορούσε ακόμα τα βάρη και τα δικαιώματα, που είχαν οι πλούσιοι, οι αριστοκράτες και οι μονάρχες από τη μια μεριά και τα μεσαία στρώματα και οι αγρότες από την άλλη. Οι αριστοκράτες και οι μονάρχες ήταν απαλλαγμένοι από φορολογικά βάρη και είχαν το μονοπώλιο της εξουσίας, ενώ τα μεσαία στρώματα και οι αγρότες ήταν αυτοί που πλήρωναν τους φόρους και δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα.
Πόσοι ήταν όμως οι πλούσιου, πόσοι αυτοί που ζούσαν υπό ανθρώπινες συνθήκες και πόσοι αυτοί που ζούσαν σε μόνιμη στέρηση; Στην περίοδο του «λαμπρού αιώνα» του Λουδοβίκου ΙΔ΄, τότε που η Γαλλία προβιβάστηκε σε νικήτρια δύναμη της Ευρώπης, ο λαός της ήταν στην πλειοψηφία του φοβερά φτωχός και αν πιστέψουμε μια ταξινόμηση που έγινε για τη φτώχια το 1698, οι πλούσιοι ανέρχονταν στο 10%, ένα ποσοστό 50% θεωρούνταν πολύ φτωχοί, ένα 30% ταξινομούνταν σχεδόν σαν ζητιάνοι και ένα ποσοστό 10% σαν ζητιάνοι.5 Υπήρξαν χρονιές, όπως το 1662, που η πείνα αφάνισε ολόκληρα χωριά
Η εξαθλίωση αυτή και το καθεστώς της μεγάλης ανισότητας οδήγησαν τους αγρότες και τη φτωχολογιά των πόλεων σε συχνές διαμαρτυρίες και εξεγέρσεις. Τα κηρύγματα των παπάδων και των επισκόπων, που προσπαθούσαν να πείσουν το ποίμνιό τους, ότι κάποιοι άνθρωποι έχουν ορισθεί από τον Θεό να είναι ανώτεροι από τους άλλους, ότι η ανισότητα είναι σταλμένη από τον Θεό και ότι η αποστολή των αγροτών είναι να εξασφαλίζουν την υλική ευημερία των ευγενών, δεν είχαν πάντοτε το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.
Η οργή των αγροτών άλλοτε έπαιρνε τη μορφή των εξεγέρσεων εναντίον των μαυραγοριτών του σταριού, των μυλωνάδων και των ντόπιων τοκογλύφων και άλλοτε τη μορφή της άρνησης πληρωμής των ληστρικών φόρων. Οι χωρικοί δραπέτευαν στα γύρω βουνά μόλις μάθαιναν πως κοντοζύγωναν οι φοροεισπράκτορες. Αυτό οδήγησε την κυβέρνηση στο να οργανώσει ειδική στρατιωτική δύναμη, που θα συνόδευε τους φοροεισπράκτορες. Συχνά οι εξεγέρσεις έπαιρναν τη μορφή δυναμικών επαναστάσεων εναντίον των αρχών, όπως έγινε με τη μαζική ένοπλη εξέγερση του Αυγούστου του 1648. Σ’ αυτή, σε μια μόνο νύχτα στήθηκαν 1200 οδοφράγματα. Στις οδομαχίες της φτωχολογιάς, ενάντια στον βασιλικό στρατό, πολεμούσαν συχνά και αστοί, τον επόμενο δε χρόνο που είχε φθάσει στο Παρίσι η είδηση για τον αποκεφαλισμό του Καρόλου Α΄, κυκλοφόρησαν προκηρύξεις που καλούσαν τον λαό του Παρισιού να ακολουθήσει το παράδειγμα των Άγγλων…
Ένα πράγματι συγκινητικό σημείωμα του Δημήτρη Α. Δημόπουλου
Μια ολόπλευρη κριτική παρουσίαση του βιβλίου με τίτλο “Η ύβρις της ανισότητας μέσα από την παγκόσμια ιστορία” του Γιάννη Λομβαρδά δημοσίευσε “Η Εφημερίδα των Συντακτών” (10.07.2020) με την υπογραφή του εξαίρετου δημοσιολόγου Γιώργου Σταματόπουλου
Ένας αισιόδοξος σοσιαλιστής
πώς την πραγματικότητα να αλλάξουμε
Μπέρτολτ Μπρεχτ
Το πολυσέλιδο αυτό βιβλίο αποτελεί έναν άθλο του συγγραφέα, προϊόν μακρόχρονης μελέτης, απόσταγμα διεισδυτικής ανάγνωσης της παγκόσμιας ιστορίας, με καθαρή ιδεολογία: υπέρ των κοινωνικών αγώνων των εργαζόμενων και εναντίον μιας δράκας, μιας ελίτ, που λυμαίνεται τον πλούτο του πλανήτη και ταυτόχρονα τον εξουσιάζει διά κτηνώδους βίας. Ο συγγραφέας βάλλει κατά εκείνων των θεωριών που θέλουν να δικαιολογήσουν την ύβριν αυτή της ανισότητας, αποδίδοντάς την στην πλεονεξία και την εγωιστική φύση του ανθρώπου.
Σημειώνει, ήδη, στην εισαγωγή: «Η οικονομική ανισότητα και γενικά τα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης βαρβαρότητας δεν είναι γραμμένα στον γενετικό μας κώδικα με τη μορφή κάποιων ιδιαίτερων γονιδίων». Ας υποθέσουμε, λέει, ότι ο άνθρωπος είναι αρχομανής και πλεονέκτης, δεν πορεύεται όμως μόνο με αυτό το είδος ανθρώπου η ανθρωπότητα. Δίπλα σε αυτά τα χαρακτηριστικά, επιμένει, υπάρχουν άλλα, αυτά της στοργής, της αγάπης, της φιλίας, της αξιοπρέπειας, του αλτρουισμού, της αυτογνωσίας και της αυτοθυσίας, για τα οποία ο δικός μας Μένανδρος έγραψε πριν από δύο χιλιετίες: «Ως χαρίεν εστί άνθρωπος όταν άνθρωπος η».